Dlaczego zabawa jest tak ważna dla małych dzieci?

W okresie przedszkolnym ZABAWA dominuje nad innymi rodzajami aktywności dziecka, podobnie jak w wieku szkolnym nauka, a w życiu dorosłym praca. 

• Zabawa wspomaga rozwój fizyczny dziecka, jego zdolności ruchowe, orientację w schemacie własnego ciała i w przestrzeni.
• W zabawie kształtują się różnorodne sprawności i umiejętności dziecka: sprawność manualna, koordynacja wzrokowo-ruchowa, umiejętność odróżniania i poznawania kształtów, barw, wielkości przedmiotów, materiałów z których są zrobione.
• Zabawa stymuluje rozwój takich funkcji psychicznych dziecka, jak spostrzeganie, pamięć, wyobraźnia, myślenie i mowa.
• Zabawa rozwija u dziecka myślenie przyczynowo-skutkowe (jak popchnę wieżę, to klocki się rozsypią).
• Zabawa pomaga dziecku poznawać i rozumieć świat, w którym żyje. W zabawie, w sytuacji „na niby” trenuje prawdziwe umiejętności niezbędne w dorosłym życiu (np. zabawa w sklep).
• Zabawie dziecka towarzyszą uczucia. Dziecko może poczuć przyjemność, zadowolenie z osiągniętego rezultatu, mieć poczucie satysfakcji. Rozwija to poczucie własnej wartości u dziecka.
• Udział w grach i zabawach pomaga także dziecku kształtować odporność emocjonalną, rozwija zdolność do rozumnego zachowania w sytuacji napięcia, np. wtedy, gdy przegrywam w grze.
• W zabawie dziecko uczy się współżyć z innymi, podporządkowuje się przepisom i prawidłom obowiązującym w grupie, regułom gry.
• Zabawa jest także jednym z ważnych czynników rozwoju moralnego i kształtowania charakteru dziecka.

„Zabawa w życiu dziecka nie spełnia jednej, izolowanej funkcji. Daje dziecku tę pełnię życia, której ono potrzebuje: jest dla niego i pracą, i myśleniem, i twórczością, i realizmem, i fantazją, i odpoczynkiem, i źródłem radości.” (Arkin, 1948)

Rodzaje przedszkolnych zabaw: 

• Zabawy ruchowe – kształtują sprawność, koordynację ruchowa i orientacje przestrzenną dziecka
• Zabawy konstrukcyjne – wszelkiego rodzaju budowanie z klocków, kamieni, różnorodnych materiałów. Operowanie tymi przedmiotami ma jednak już swój cel – dziecko chce coś konkretnego zbudować
• Zabawy tematyczne – najbardziej charakterystyczne dla wieku przedszkolnego. W tego typu zabawach dziecko przyjmuje na siebie określoną rolę (nauczycielki, policjanta, mamy) oraz nadaje określone znaczenie używanym w zabawie przedmiotom ( krzesła w szeregu – pociąg, miś i lalki – goście na przyjęciu, kasztany i żołędzie – różne warzywa w sklepie).
• Zabawy tematyczne kształtują wyobraźnię dziecka i jego fantazję, lecz jednocześnie zwracają uwagę dziecka na świat rzeczywisty, dzieci naśladują w zabawie zaobserwowane dorosłych zachowania, utrwalają wiadomości o otaczającej je rzeczywistości (najpierw tej najbliższej – zabawy w dom, karmienie misia, kąpanie lali, potem coraz dalszej – np. zabawy odzwierciedlające prace ludzi – sprzedawczyni, policjant, lekarz).
• Gry i zabawy dydaktyczne – gry planszowe, układanki, zagadki oraz inne zabawy organizowane przez nauczycielki w przedszkolu mające konkretny cel dydaktyczny (mający nauczyć dziecko określonej rzeczy).
• Twórczość dziecka – wycinanie, rysowanie, malowanie, prace z mas plastycznych, gra na instrumentach, śpiewanie i in.

Warto pamiętać, by w życiu dziecka wszystkie rodzaje zabaw pozostawały we wzajemnej równowadze. Wtedy tylko będzie możliwy harmonijny rozwój dziecka. Szczególny nacisk trzeba położyć na to, by nie zdominowały czasu zabawy dziecka zabawy dydaktyczne lub inne zabawy organizowane i kierowane przez dorosłego.

Dziecko potrzebuje czasu SWOBODNEJ ZABAWY, w której dorosły (rodzic) podąża za dzieckiem. Niech ono będzie pomysłodawcą i inicjatorem tej zabawy. Gdy dorosły bawi się z dzieckiem zawsze według własnego pomysłu, to jest to taka sama sytuacja, jakby on sam spotykając się ze swoimi znajomymi narzucał zawsze temat rozmowy. Warto uczyć dziecko struktury dialogu w zabawie, zachęcać je do zamiany ról podczas zabawy – teraz ja coś proponuję, teraz ty, teraz ja dokładam klocek, teraz ty itp.

Swobodna zabawa dziecka jest dla rodzica świetna okazją do poznania własnego dziecka – jego zainteresowań, tego jak rozumie otaczający go świat, jak odbiera zachowanie innych ludzi wobec niego, a także jakie ma pragnienia, potrzeby oraz jakie przeżywa w związku z tym uczucia. Jest to możliwe, ponieważ zabawa jest dla dziecka naturalnym środkiem samowyrażania się. Dorosły, gdy dzieje się coś ważnego, ROZMAWIA o tym. Dziecko, w analogicznej sytuacji, BAWI SIĘ. „Wybawia się”, podobnie jak dorosły „wygaduje się” komuś ze swoich zmartwień, lęków, napięć. 

Dzieci często się zachowują tak, jakby wiedziały, że podstawową metodą ich terapii jest zabawa i same sobie organizują taką autoterapię. Wiele dzieci na pytanie, co robią jak są smutne, odpowiada „bawię się”. Obserwując zabawę naszego dziecka poznajemy świat jego wewnętrznych przeżyć.

oprac. A.Chojecka